พลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฏพงษ์บริพัตร กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต พระองค์ทรงเป็นพระสวามีของหม่อมราชวงศ์ พันธุ์ทิพย์ บริพัตร พระองค์ ทรงเป็นแรงบัลดาลใจให้มีการก่อตั้งมูลนิธิจุมภฏ – พันธุ์ทิพย์ขึ้น เนื่องจากระหว่างที่พระองค์ทรงมีชีวิตอยู่ได้บำเพ็ญ สาธารณประโยชน์ไว้มากมาย           พระองค์หรือเสด็จในกรมฯ ทรงเป็นพระโอรสองค์แรกในจอมพลเรือ จอมพล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต (ต้นราชสกุลบริพัตร) กับหม่อมเจ้าประสงค์สม บริพัตร (ไชยันต์) ประสูติที่วังบางขุนพรหม เมื่อวันจันทร์ที่ 5 ธันวาคม 2447 เมื่อเยาว์วัยพระองค์ไม่สู้จะแข็งแรงนัก ทรง ศึกษาที่โรงเรียนมัธยมวัดเทพศิรินทร์ โรงเรียนแฮโร และมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด ประเทศอังกฤษ ทรงได้รับปริญญามหาบัณฑิตทางเศรษฐศาสตร์ รัฐศาสตร์ ปรัชญา และเนติบัณฑิตของอังกฤษ ระหว่างที่พระองค์ท่านเสด็จกลับมาประเทศไทยชั่วคราวคุณท่านได้เฝ้าพระองค์ท่านในงานถวายพระเพลิงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาล ที่ 6 หลังจากนั้น 3 ปี ทั้งสองท่านก็ได้ทรงประกอบพิธีหมั้นกัน และพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ จัดพิธีเสกสมรสพระราชทานกับหม่อม ราชวงศ์พันธุ์ทิพย์ เทวกุล เมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน 2473           พระองค์ทรงรับราชการในกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ในตำแหน่งเลขานุการเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เป็นเลขานุการกระทรวง เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2474 และออกจากราชการเมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม 2475 พระองค์เป็นผู้ที่สนพระทัยเกี่ยวกับการศึกษา การแพทย์ โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และพระพุทธศาสนา นอกจากทรง เป็นอุปนายกผู้อำนวยการสภากาชาดไทย ทรงทำงานด้วยกำลังกายและสติปัญญาแล้วพระองค์ยังประทานเงินช่วยเหลือในการซื้อเครื่องมือเครื่องใช้สำหรับโรงพยาบาล ตั้งทุนสร้างตึก “บริพัตร“ ร่วมกับพระมารดาและพระญาติขึ้นเป็นที่ทำการของสำนักงานกลางสภากาชาดไทย ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเปิดตึกนี้ เมื่อวันที่ 29 มิถุนายน 2497 สร้างบ่อน้ำบาดาลสำหรับใช้ในตึกพยาบาล ช่วยเหลือด้านการรักษาพยาบาลและช่วยเหลือบรรเทาทุกข์ประชาชนอยู่เสมอ           พระองค์ประชวรด้วยพระโรคพระหทัยวาย สิ้นพระชมน์อย่างกะทันหัน เมื่อวันที่ 15 กันยายน พ.ศ.2502 ณ วังสวนผักกาด ขณะที่มีพระชนมายุเพียง 55 พรรษา และพระราชทานเพลิงพระศพ ณ เมรุวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม เมื่อวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2502 ด้วยเหตุที่หม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์ บริพัตร ผู้เป็นชายา ระลึกถึง คุณงามความดีของพระองค์ท่านที่บำเพ็ญสาธารณประโยชน์ตลอดพระชนม์ชีพ คุณท่านจึงได้ก่อตั้งมูลนิธิจุมภฏ – พันธุ์ทิพย์ขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์ใกล้เคียงกับพระราช ภารกิจที่พระองค์ท่านดำเนินการในขณะที่ทรงมีชีวิตอยู่ เพื่อเป็นการบำเพ็ญสารธารณประโยชน์ตามรอยพระสวามีและเพื่อเป็นอนุสรณ์ถวายพระองค์ท่านสืบไป